De samenwerkende MKS-partijen hebben de werkagenda voor de komende jaren gepubliceerd. In de werkagenda staat welke stappen gezet worden om de strategische doelen uit de Meerjarenstrategie 2023 – 2026 te realiseren.

Medische Kindzorg Samenwerking (MKS) zorgt ervoor dat kinderen met een zorgvraag en hulpbehoefte na het ziekenhuis zorg en ondersteuning ontvangen die in hun leven past. Dankzij de MKS-werkwijze is dit voor veel kinderen al realiteit.

In richtlijnen is vastgelegd dat MKS de standaard werkwijze is voor het organiseren van kindzorg in de eigen omgeving. Volgens de meerjarenstrategie moet de MKS-werkwijze in 2026 overal gemeengoed zijn, zodat alle kinderen die dat nodig hebben zorg en ondersteuning ontvangen die aansluit bij hun wensen en behoeften.

Randvoorwaarden

Om dat te bereiken trekken de MKS-partijen samen op. Ze werken onder meer aan randvoorwaarden zoals opleidingen, betere bekostiging, een voor alle betrokkenen toegankelijk digitaal zorgplan en goed werkende PGO’s (persoonlijke gezondheidsomgeving) voor kind en gezin.

De MKS-partijen zijn Kind & Ziekenhuis, branchevereniging BINKZ, Kenniscentrum Kinderpalliatieve Zorg en de beroepsverenigingen Kinderverpleegkunde.nl, NVK en V&VN Vrouw en Kind.

Download de MKS – Werkagenda 2023-2026

Meer info

Meerjarenstrategie 2023 – 2026

Ook aan de slag met MKS? Bekijk onze website: vind alle tools, checklists, stappenplannen en goede voorbeelden die je nodig hebt!

Standpunt Kind & Ziekenhuis over indiceren in de medische kindzorg

In juni debatteerde de Tweede Kamer over het indiceren van zorg en hulp in de eigen leefomgeving in de medische kindzorg. Het beeld ontstond dat dit in de praktijk niet zorgvuldig genoeg gaat. Twee moties werden aangenomen die zouden moeten zorgen voor meer waarborgen. Volgens Kind & Ziekenhuis zijn kind en gezin hier niet bij gebaat en zou het uitvoeren van de moties juist een forse stap terug betekenen.

Als vertegenwoordigers van kind en gezin in de medische kindzorg zijn wij van mening dat het indiceren door kinderverpleegkundigen op dit moment juist wel zorgvuldig verloopt. Dat is te danken aan de intensieve samenwerking die wij als kindzorgpartijen (patiënten, kinderartsen, kinderverpleegkundigen en kindzorgorganisaties) een aantal jaren geleden gestart zijn en het traject dat wij sindsdien gezamenlijk afleggen om te komen tot optimale kindzorg voor ieder kind. De in de Tweede Kamer aangenomen moties doorkruisen dit traject.

Gekwalificeerd

We hebben als patiëntenorganisaties en beroepsgroepen afgesproken dat de kinderverpleegkundige degene is die de zorgvraag en hulpbehoefte van kind en gezin in de eigen leefomgeving inventariseert, indiceert en organiseert. Hij of zij is door opleiding en ervaring gekwalificeerd om dit autonoom te doen. De kinderverpleegkundige inventariseert de zorg vanuit vier perspectieven: medisch, sociaal, ontwikkeling en veiligheid. Dit zijn de vier kinderleefdomeinen van de MKS-werkwijze (Medische Kindzorg Samenwerking). Hiertoe verzamelt hij of zij informatie bij kind, ouders en betrokken zorgprofessionals.

Het indiceren van kinderverpleegkundige zorg in de eigen leefomgeving van kind en gezin vereist dan ook nauwe samenwerking tussen het kind, de ouders, de indicerend kinderverpleegkundige en andere betrokken zorgprofessionals. Door te werken volgens de MKS-werkwijze wordt zorgvuldig samenwerken gestimuleerd.

Professionele expertise

Op basis van de inventarisatie stelt de kinderverpleegkundige vervolgens een indicatie en daarna een zorgplan vast. Het op deze manier inventariseren, indiceren en organiseren van kinderverpleegkundige zorg in de eigen leefomgeving (het indicatieproces), behoort tot de autonome professionele expertise van de (indicerend) kinderverpleegkundige. Het behoort daarmee niet tot het takenpakket van de behandelend arts (meestal is dat de kinderarts). Het is de taak van de behandelend arts om aan te geven wat er medisch noodzakelijk is.

Medische Kindzorg Samenwerking

De werkwijze in het indicatieproces is in de afgelopen jaren door ons als kindzorgpartijen gezamenlijk verder ingericht, verbeterd en eenduidig gemaakt, steeds in overleg met het ministerie van VWS. Het proces is inmiddels beschreven en vastgelegd in de Handreiking Indicatieproces Kindzorg en de Kwaliteitsstandaard verpleegkundige zorg aan het zieke kind in de eigen omgeving. De werkwijze in het indicatieproces maakt deel uit van de MKS-werkwijze (Medische Kindzorg Samenwerking) die door alle partijen is onderschreven als dé wijze waarop we in Nederland kindzorg in de eigen omgeving organiseren. Door verzekeraars wordt de MKS-werkwijze dan ook als voorwaarde gesteld voor zorginkoop.

Intussen werken we in een Verbetertraject gezamenlijk aan optimalisering van het indicatieproces. In het kader hiervan zijn samen met het ministerie van VWS speciale routes ingericht voor knelpunten in de praktijk en individuele vraagstukken bij het indiceren.

De juiste zorg op de juiste plek

De MKS-werkwijze, het daarin opgenomen indicatieproces en het Verbetertraject vormen de beste waarborg dat ieder kind de juiste medische kindzorg op de juiste plek krijgt. Door de aangenomen moties dreigt hierin juist een stap teruggezet te worden. Ze ondergraven de professionele autonomie van de kinderverpleegkundige in het indicatieproces, en daarmee het vertrouwen dat kind en gezin mogen hebben in de centrale rol van de kinderverpleegkundige.

Als vertegenwoordigers van kind en gezin ondersteunen wij dan ook de oproep van de beroepsgroep van kinderverpleegkundigen aan de politiek om de kinderverpleegkundige het vertrouwen te geven dat hij of zij na overleg met alle betrokkenen zelfstandig tot de juiste beslissingen komt, met de beste zorg voor kind en gezin als resultaat.

Kind & Ziekenhuis schaart zich dan ook volledig achter het artikel Zeggenschap, leiderschap en autonomie voor kinderverpleegkundigen op kinderverpleegkunde.nl waarin deze oproep staat verwoord.

Hester Rippen – Wagner
directeur – bestuurder Stichting Kind en Ziekenhuis

Geïnspireerd, voldaan en opgeladen om zelf aan de slag te gaan met alle nieuwe inzichten over MKS. In die stemming keerden de ruim 120 deelnemers aan het MKS Middagsymposium in De Soester Duinen gisteren na afloop weer huiswaarts. Precies zoals de organisatoren het bedoeld hadden. Missie geslaagd!

MKS leeft. Kinderarts Jan Peter Rake verwoordde het mooi in zijn praatje: tien jaar geleden begon MKS als een systeem, maar nu is het een visie hoe je samen, binnen en buiten het ziekenhuis, de zorg aan kind en gezin zo goed mogelijk vormgeeft.

“Samen lukt dat gewoon het beste. Op steeds meer plaatsen zie je dat zorgverleners met dat inzicht gewoon beginnen. Bijvoorbeeld eerst voor een bepaalde groep kinderen. En dan breidt het zich als een olievlek verder uit.”

Samen de zorg organiseren die kind en gezin nodig hebben. Dat is wat we willen, en veel zorgverleners doen het dus al, aldus Rake. “Maar ons zorgsysteem werk helaas niet erg mee met al z’n domeinen, kokers, eilanden en muren. In de kindzorg doorbreken we die hindernissen met MKS.”

“Heb je het Integraal Zorg Akkoord gelezen? We moeten samen patiëntgerichte zorg op de juiste plek organiseren, staat er. In netwerken. Ik zeg: dat is plagiaat, want dat is MKS.”

Jeroen van der Velden van de Universiteit Nyenrode, gespecialiseerd in netwerken, was hetzelfde opgevallen. Zorgverleners in de kindzorg lopen voorop, zegt hij. “Het formele zorgsysteem loopt vast, maar informeel zoeken jullie elkaar weer op. Zo ontstaan die netwerken, vaak zonder dat je het zelf door hebt.”

Niet ingewikkeld

Al meteen na de opening van het symposium door Eva Eikhout lieten kinderverpleegkundigen Kitty Stoker  (Kinderbrandwondencentrum Beverwijk) en Carina de Munck (KinderThuisZorg) zien dat de MKS-werkwijze niet ingewikkeld is. In vrij korte tijd organiseerden zij blijvende samenwerking tussen zorgverleners en andere betrokken professionals binnen en buiten het ziekenhuis.

Carina de Munck: “Als doel hou je gewoon voor ogen dat je de zorg voor kind en gezin in het ziekenhuis naadloos wilt laten overlopen in de zorg thuis. Dan gaat het eigenlijk vanzelf.”

Leren van elkaar

De wens om de juiste zorg op de juiste plek voor ieder kind te helpen organiseren. Dat was wat de bezoekers aan ‘Hun leven, onze zorg’ bindt. Een prachtige gelegenheid om van elkaar te leren. Hoe pakten jullie het nou precies aan in Beverwijk? En wat zijn de ervaringen met MKS in Breda? Hoe kijken verpleegkundigen van KinderThuisZorg tegen MKS aan? En die van Vivre, van ZigZag zorg en van Expert Care?

Kinderverpleegkundige Mirjam Zeebregts, initiator van het opzetten van MKS in en rond het Amphia in Breda, spoorde de vele collega’s in de zaal aan om het voortouw te nemen. “Toon verpleegkundig leiderschap. Wees niet bang, vertrouw op je expertise als verpleegkundige en op je ervaring. En begin volgende week maandag gewoon.”

Workshops

Voor diegenen die dat inderdaad van plan zijn,  viel er in de workshops volop kennis op te halen op onderdelen van de MKS-werkwijze. Bijvoorbeeld in de sessie over gespreksinstrumenten als de  Kindtool Mijn positieve gezondheid en de IMPACT-tools, waarmee kinderen zelf kunnen verkennen wat ze willen als het gaat om hun zorg. In andere workshops stonden praktische MKS-tools, het belang van digitale gegevensuitwisseling en domeinoverstijgend indiceren centraal.

Een speciale ervaring bood de workshop over netwerken die, heel toepasselijk, plaatsvond in de kroeg in de kelder van De Soester Duinen. Behalve de Netwerken Integrale Kindzorg speelde ook Jeroen van der Velden hier een hoofdrol – met zijn verhaal, maar zeker ook met zijn pianospel…

Dank

Een prachtige dag, vonden de organisatoren Kind & Ziekenhuis, beroepsvereniging Kinderverpleegkunde.nl en Kenniscentrum Kinderpalliatieve zorg. Aan allen die deze bijzondere dag mede mogelijk maakten, met name de ouders, de sprekers, dagvoorzitter Eva Eikhout, De Soester Duinen en natuurlijk onze sponsors Expert Care, Make a Wish, ZigZag zorg en KinderThuisZorg: hartelijk dank!

Door Pieter Hoogesteijn

Als een vis in het water voelt kinderverpleegkundige Mirjam Zeebregts zich in haar project, het opzetten van Medische Kindzorg Samenwerking (MKS) in het Amphia ziekenhuis in Breda. Op 20 april vertelt ze erover op het MKS-Middagsymposium ‘Hun leven, onze zorg’.

“Waarom ik dit doe? Goeie vraag. Ik ben als kinderverpleegkundige op mijn best als ik het kind centraal kan stellen. Ik heb me een tijdje geleden afgevraagd in welke setting die passie het beste gedijt. Ik houd van het acteren op acuut zieke kinderen in het ziekenhuis, met name op de spoedeisende hulp. Maar de contacten met kind en gezin zijn doorgaans vluchtig. Inmiddels werk ik ook een paar uur per week buiten het ziekenhuis, bij Vivre Kinderthuiszorg. Daar heb ik juist wel dat langdurige persoonlijke contact. Ik ben dus allround, en daarom past het opzetten van MKS zo goed bij me, denk ik.”

Survivalzwemmen

“Als een vis in het water is wel goed uitgedrukt. Ik ben er inderdaad ingedoken. Soms is het wel een beetje survivalzwemmen, maar dat ligt mij wel. Medische Kindzorg Samenwerking betekent voor mij dat we met z’n allen die zorg en ondersteuning geven die kind en gezin nodig hebben. Aandacht voor alle kinderleefdomeinen, en dus niet alleen voor het medische aspect. En met elkaar continuïteit van zorg bieden, zowel binnen het ziekenhuis als daarbuiten. Daarvoor is het nodig dat je elkaar weet te vinden.”

“Uit belangstelling heb ik MKS vanaf het begin gevolgd. Op een goed moment heb ik intern gezegd: als Amphia moeten wij hier ook mee aan de slag. Ik vond dat ik mijn verpleegkundig leiderschap moest tonen. De MKS-visie sluit aan bij de onze, zei ik, er is landelijk een werkwijze ontwikkeld, de beroepsverenigingen staan erachter – wij moeten dit gewoon gaan doen. En wij als verpleegkundigen moeten daarbij in de lead zijn. Vanuit die gedachte is er in het ziekenhuis subsidie vrijgemaakt, waardoor ik aan de slag mocht om MKS in Amphia op te gaan zetten.”

Dossiervoering

“Mijn doel is om de MKS-werkwijze te implementeren in onze werkprocessen in Amphia. Dat betekent onder meer dat we de dossiervoering op de vier kinderleefdomeinen gaan enten. Er moet onder meer een ecogram zitten in het dossier van elk kind dat na het ziekenhuis zorg nodig heeft, een overzicht van het sociale netwerk. Zodat we niet alleen weten hoe het gezin eruitziet, maar ook naar welke school het kind gaat, op welke sport het zit, of het buiten het ziekenhuis een kinderfysiotherapeut bezoekt, enzovoort. Alles wat relevant is.”

“Als verpleegkundigen moeten wij in de lead zijn bij het opzetten van MKS”

“Daarnaast hebben we een deelproject scholing. Daarin staat centraal kinderen en ouders vaardigheden aanleren, waarbij we streven naar zoveel mogelijk uniformiteit. Maar we gaan ook elkaar als collega’s bewust maken van de visie achter de MKS-werkwijze. Bijvoorbeeld de KNO-arts die weinig weet van kindzorg, maar best wel veel kinderen ziet op zijn poli. In een ander deelproject ontwerpen we een duidelijk zorgpad, dat helder aangeeft wie verantwoordelijk is voor welke taak. Dit is dan de eerste aanzet voor het zorgplan dat de thuiszorgorganisatie maakt.”

Samenwerking

“Maar het belangrijkste onderdeel is wel het opzetten van samenwerking met thuiszorgorganisaties en andere aanbieders van zorg en ondersteuning buiten het ziekenhuis. Ik wil toewerken naar standaard een warme overdracht, en naar multidisciplinaire overleggen waarbij bijvoorbeeld de thuiszorgorganisatie via Teams inbelt. Ik heb dat laatst uitgeprobeerd en dat was een groot succes. Het contact is op deze manier meteen gelegd, en je kunt problemen voor zijn die zich anders in de thuissituatie voordoen. Verder wil ik graag realiseren dat we als ziekenhuis een vaste contactpersoon hebben voor alle externe zorgverleners die naar het ziekenhuis bellen.”

“Zo bouw ik inderdaad een brug tussen enerzijds het ziekenhuis en anderzijds de zorg en ondersteuning daarbuiten. Twee werelden die nog steeds enorm van elkaar verschillen. Ga maar na: als kinderverpleegkundige kom je in je opleiding helemaal niet in aanraking met de wereld van de medische kinderdagverblijven, de revalidatiecentra, de zorgboerderijen, de gehandicaptenzorg en dergelijke. De zorgprofessionals die daar werken zijn je collega’s, ze werken met dezelfde kinderen als jij, maar je hebt geen idee wat ze doen. Dat is toch eigenlijk heel raar. Wat dat betreft zullen we elkaar echt moeten opzoeken en elkaar beter moeten leren kennen.”

Je moet het zien, je moet het meemaken

“Het is ontzettend leuk om te zien dat steeds meer collega’s in Amphia enthousiast raken over MKS. Vooral als ze doorkrijgen dat MKS betekent dat je gezamenlijk, binnen en buiten het ziekenhuis, gewoon de zorg en ondersteuning levert die kind en gezin nodig hebben en die bij hun past. Ik waak ervoor dat mijn collega’s door MKS taken erbij krijgen. Daar zit niemand op te wachten, de werkdagen puilen al uit. Ik betrek ze waar het kan. Voor MKS geldt: je moet het zien, je moet het meemaken. Als je dan successen boekt, zoals laatst met dat multidisciplinaire overleg, gaat het leven.”

Zorg van de toekomst

“Ik weet zeker dat de MKS-werkwijze de zorg van de toekomst is. Ja, ook die van de volwassenenzorg. Lees het Integraal Zorg Akkoord er maar op na. Daarin gaat het over efficiënte patiëntgerichte zorg op maat die je organiseert in netwerken. Nou, MKS dus. Maar om MKS van de grond te krijgen is het wel van belang dat alle partijen gemotiveerd raken om deze manier van werken na te streven. En dat je soms bereid bent om daarvoor je eigen belangen opzij te zetten. ”

“Natuurlijk gaat het niet allemaal vanzelf. Er zal weerstand zijn en er zullen tegenslagen komen. Ook is nog niet duidelijk hoe de financieringsstromen gaan lopen, en in het ziekenhuis is dat wel een belangrijk gegeven. Maar ik heb dat allemaal geparkeerd, ik heb het vertrouwen dat het goed komt. Ik ben er heilig van overtuigd dat deze werkwijze de beste manier is om de zorg in te richten, ook wat de kosten betreft. Dat straal ik uit en breng ik over. Daardoor zullen steeds meer mensen MKS gaan waarderen en enthousiast worden. Ook de collega’s die over de financiën gaan.”

Door Pieter Hoogesteijn

Met dank aan Judith Evens

Mirjam Zeebregts spreekt op donderdag 20 april op het MKS-Middagsymposium ‘Hun leven, onze zorg’. Nog niet aangemeld? Het kan nog! Doe het nu: https://kindenziekenhuis.nl/symposium-mks/

Mirjam Zeebregts (Amphia) over MKS: “Deze werkwijze heeft de toekomst”

Carina de Munck roept collega-kinderverpleegkundigen op: wees erbij op 20 april!

Carina de Munck is kinderverpleegkundige bij KinderThuisZorg. Sinds twee jaar vervult ze de rol van coördinator in betere samenwerking: ze ontwikkelt en verbetert de samenwerking met (kinder-)ziekenhuizen in een groot deel van het land. Het opzetten en uitbouwen van Medische Kindzorg Samenwerking is dus haar baan.

“Als KinderThuisZorg werken wij volledig volgens de MKS-werkwijze, al onze werkprocessen zijn daarop ingericht. Mijn taak is het om met kinder- en andere afdelingen in ziekenhuizen te bekijken welke stappen er gezet kunnen worden om in hun specifieke situatie Medische Kindzorg Samenwerking te realiseren of te verbeteren.”

Laagdrempelig

“Dit kan heel laagdrempelig. Vaak werken kinderverpleegkundigen in het ziekenhuis al volgens de MKS-werkwijze, zonder dat ze het zelf zo noemen of als zodanig herkennen. Als je bijvoorbeeld voor een bepaalde groep kinderen regelmatig contact hebt met een kinderthuiszorgorganisatie, dan is dat al een begin.”

“MKS biedt vervolgens allerlei mogelijkheden om wat je al doet uit te bouwen naar samenwerking ten behoeve van alle kinderen die buiten het ziekenhuis zorg nodig hebben. Je kiest die elementen die bij de werkprocessen van jouw afdeling passen. Als doel hou je voor ogen dat je de zorg voor kind en gezin in het ziekenhuis naadloos wilt laten overlopen in zorg thuis. De kunst is om dit zo in te richten dat het voor de afdeling prettig werken is.”

“MKS is niet ingewikkeld. Denk vanuit je hart en handel vanuit het belang van kind en gezin.”

“Als ik in gesprek ben met kinderverpleegkundigen werkzaam in het ziekenhuis, vertel ik vaak hoe Medische Kindzorg Samenwerking in andere ziekenhuizen is ingericht. Zo kan ik laten zien dat dit per ziekenhuis flink kan verschillen, en stel ik afdelingen in staat te beoordelen wat voor hunzelf het beste plaatje is. Ja, MKS is maatwerk. Het gaat erom dat je MKS inbedt in jouw werkproces. Zodanig dat het voor jou past.”

“Wat ik nog regelmatig hoor, is dat Medische Kindzorg Samenwerking bedoeld is voor kinderen met een langdurige en complexe zorgvraag. Niet is minder waar: MKS betekent goede zorg aan beide kanten van de ziekenhuismuur voor ieder kind. Of die nou langdurig en complex is, of juist kortdurend en medisch minder complex.”

Eenvoudige zorg die complex is

“Neem bijvoorbeeld een prematuur geboren baby die het ziekenhuis mag verlaten, maar wel met een neus-maagsonde. Vanuit het perspectief van het ziekenhuis is het ‘ontslag’ een formaliteit, en vereist die sonde betrekkelijk eenvoudige zorg in de eigen omgeving. Maar voor de ouders is het een enorme overgang. Ze komen thuis na weken in het ziekenhuis, en in hun specifieke thuissituatie kan de zorg rond die neus-maagsonde heel complex zijn.”

“Als er dan geen goede overdracht heeft plaatsgevonden van het ziekenhuis naar die van de kinderthuiszorg, kan dat een groot probleem zijn. De kinderthuiszorgverpleegkundige staat dan bij die ouders voor de deur, maar heeft geen idee wat hij of zij gaat aantreffen. Om goede zorg te kunnen leveren is het belangrijk om dan de situatie te kennen waarin kind en gezin zich bevinden.”

Redden die ouders het?

“De overdracht moet bij een neus-maagsonde dan ook vooral over de niet-medische omstandigheden gaan. Medisch is het verhaal vaak wel helder, maar hoe is het sociaal, redden die ouders het, is er over de toekomst nagedacht? Juist dat soort onderwerpen zijn in de thuissituatie veel belangrijker dan het medische aspect. Terwijl dat op de afdeling juist andersom is. Daar is het medische aspect het belangrijkst.”

“Ik hoop dat we op het symposium ‘Hun leven, onze zorg’ op 20 april als zorgprofessionals uit beide werelden elkaar beter leren kennen. We hebben nog vaak een vertekend beeld hoe het er bij de collega’s in de andere setting aan toegaat. Mijn collega’s in de kinderthuiszorg hebben soms onvoldoende zicht op hoe de processen in het ziekenhuis verlopen. En andersom is dat ook het geval.”

MKS-vonkje dat overspringt

“Maar ik zie ook dat in steeds meer ziekenhuizen het MKS-vonkje overspringt. Het begint dan bij een of twee kinderverpleegkundigen die denken: ja, MKS, dat is kind- en gezinsgerichte zorg, daar willen we mee aan de slag! Zij beginnen gewoon, laten zich niet weerhouden door allerlei belemmeringen en steken collega’s aan met hun enthousiasme. Zo begint het vuurtje te lopen op steeds meer plekken.”

“Dat wil je als kinderverpleegkundige toch niet missen? Zorg dan dat je erbij bent op 20 april. Laten we elkaar ontmoeten, zodat we elkaar daarna nog beter weten te vinden!”